Je verwacht niet dat iemand iedere dag graag tegen de doodskist aankijkt waar hij of zij later in komt te liggen? Vroeger of later zullen we er zeker in belanden. Dat staat vast, maar is nogal confronterend om te beseffen. Maar er zijn vreemde vogels die niet bang zijn om hun eigen sterfelijkheid dagelijks onder ogen te zien. Zij regelen daarom alvast allerlei zaken omtrent hun dood en uitvaart.
Alles netjes geregeld
Hun doodskist is een prominent plekje in huis gevonden; vaak voor nu met een praktische toepassingen als kast voor boeken als kamerscherm of zelfs als bed. De deken die zo gezellig knusjes op de bank ligt is bij nadere beschouwing een lijkwade. In de meeste gevallen heeft men de uitvaartwensen al op schrift vastgelegd – vaak in overleg met een uitvaartondernemer . Op het kerkhof heeft men al een plekje gekozen en gereserveerd en/of aangekocht. Met een steenhouwer of grafkunstenaar is al oriënterend gesproken zodat deze weet wat de wensen zijn. En in uitzonderlijke gevallen is er zelfs al een grafmonument of grafsteen gemaakt.
Saskia Aukema – bekend van fotoreeksen en documentaires – sprak mensen die alvast wél hun uitvaartwensen en wat er verder nog bij komt kijken regelden. Dat werden bijzondere foto’s en indringende interviews. Het museum over uitvaart “Totzover”dat gevestigd is op de NieuweOosterbegraafplaats in Amsterdam wijdde er een expositie aan.
Vier het leven – accepteer de dood
Opvallend is dat de mensen die Aukema fotografeerde en interviewde juist het leven vieren en omhelzen. Desondanks ontkennen zij hun eigen sterven niet. Het denken aan de dood is juist een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven. Dat is voor de meeste mensen juist niet het geval. Maar ooit was dat anders…
Een Doodshemd als uitzetgeschenk
Het was begin vorige eeuw niet ongebruikelijk dat men in de uitzet ook al de doodskleden deed. En soms werd het zelfs als huwelijksgeschenk gegeven tijdens het trouwfeest. Meestal waren dat witte doodshemden van gesteven katoen. Netjes gestreken lagen ze vervolgens in de linnenkast jarenlang te wachten.
Met de grote schoonmaak werden ook de lijkhemden ieder jaar gewassen en netjes gestreken. Het was toen een van de vele standaard klusjes voor de immer vlijtige huisvrouw. Dat ze daarmee ook geconfronteerd werd met de eigen dood en de vergankelijkheid in het algemeen. Dat kunnen we ons nu nog maar moeilijk voorstellen.
Houd de Dood liever buiten!
Vandaag de dag houden we juist de gedachten aan sterven en het vergankelijke zo lang als we kunnen buiten de deur. Liever denken we niet aan sterven, ziek zijn en verlies. Al die narigheid! Daarom vieren we veel liever het leven en proberen we ons jong, fris en fruitig te voelen; liefst tot op hoge leeftijd. Lees ook de humoristische gedichtenbundel Wat ik jammer vind van de dood – Eduard Ditmar Ouderdom en dan sterven zijn gewoon niet meer zo populair…
Toch zijn er ook signalen die wijzen op verandering. Zo zijn er “kistenclubs” ontstaan waarvan de leden onderling wedijveren wie de mooiste eigen kist bouwt. Ook het Japanse gebruik van proefliggen in je eigen toekomstige lijkkist is populair aan het worden. En op de vele uitvaartbeurzen geven kistenmakers je de mogelijkheid om je te fotograferen terwijl je in een kist ligt. Daar staan regelmatig rijen mensen op hun beurt te wachten.
Nederlandse uitvaartondernemers bieden aan om vrijblijvend alvast je uitvaartwensen vast te leggen. Zodat nabestaanden later een uitvaart kunnen organiseren die overeen komt met je wensen. Ook denken over een eigen grafmonumenten is tegenwoordig goed bespreekbaar. Zie bijvoorbeeld dit familiegraf op Zorgvlied (een bekende begraafplaats) bij Amstelveen/Amsterdam dat alvast besteld was terwijl er nog niemand ziek of stervend was. Het familiegraf is inmiddels een tijd geleden geplaatst. Tot op heden is het graf gelukkig nog leeg.
Expositie
Uitvaart-Museum “Totzover” dat op de NieuweOosterbegraafplaats te vinden is (Amsterdam) toonde de tentoonstelling “De Kist al in huis” met prachtig fotowerk en verhalen van Saskia Aukema. Online nog te zien op saskia-aukema-de-kist-al-huis/
Over Saskia Aukema
Aukema is een inmiddels bekende Nederlandse journalist en fotografe. Aukema houdt van zogenaamd ‘slow journalism’. Ze schrijft en fotografeert graag over mooie en gevoelige onderwerpen die zich langzaamaan ontvouwen. Thema is vaak de vergaande invloed van bepaalde beslissingen die iemand in het leven neemt – Ze werd bekend met haar indringende publicaties en fotoreeksen Bekeerd (uit 2014) en Veiled (uit 2017).
