Kroatië komt zelden voor op de lijst van olijfolie producerende landen, hoogstwaarschijnlijk omdat het nog steeds een relatief kleine producent is in vergelijking met zijn Europese tegenhangers. Dit mediterrane land aan de Adriatische Zee verbouwt al eeuwen olijven, maar heeft pas sinds kort erkenning gekregen als een kleine maar belangrijke producent van hoogwaardige extra vierge olijfolie.
Kennis van de olijventeelt en olieverwerking werd door de oude Grieken naar het gebied van het huidige Kroatië (voornamelijk de kust en eilanden) gebracht. In de Romeinse tijd werd olijfolie uit Istrië beschouwd als een van de beste uit het hele rijk. Naast schriftelijke bronnen waarin de hoge kwaliteit van de Istrische olijfolie werd geprezen, lieten de Romeinen ook talrijke overblijfselen van oude olijfmolens en amforen achter langs de hele westkust. Naast deze overblijfselen zijn er olijfplantages gevonden met inheemse variëteiten zoals Istrische bjelica, buža en karbonera. Op de Brioni-eilanden staat een 1600 jaar oude olijfboom die nog steeds vrucht draagt.
Dankzij het gunstige klimaat, de geografische ligging en de grondsoort is dit gebied ideaal voor het verbouwen van olijven en het verwerken van olijfolie van topkwaliteit. Als gevolg hiervan omvatte de 2012-editie van ’s werelds meest gerespecteerde gids voor extra vierge olijfolie, Flos Olei, 43 merken extra vierge olijfolie uit Istrië die tot de beste ter wereld worden gerekend.
De olijftak is al sinds de oudheid een symbool van vrede en olijfolie – een onmisbaar ingrediënt in de mediterrane keuken – wordt vaak ‘vloeibaar goud’ genoemd vanwege de buitengewoon gunstige effecten op de menselijke gezondheid (voornamelijk vanwege de hoeveelheid onverzadigde vetzuren ). Vanwege de vrij kleine omvang van de olijfgaarden in Istrië, wordt bij de productie van olijfolie hier meestal met de hand geoogst, wat zorgt voor maximale conservering van de olijven voordat ze worden verwerkt, wat binnen 24 uur na de oogst plaatsvindt. Het is dan ook geen wonder dat Istrische olijfolie een gemiddelde prijs bereikt van ongeveer € 10-20 voor een halve liter. Elk jaar vindt aan het einde van het jaar een verse olijfoliefestival plaats in Vodnjan, terwijl er in het voorjaar een olijfoliefestival is in Krasica.
Olijfolie uit Kroatië: meerdere gouden medailles
Tijdens de 2016 editie van de New York International Olive Oil Competition (NYIOOC) wonnen negen extra vierge olijfolie uit Kroatië gouden en zilveren prijzen. Zes van de negen Kroatische prijswinnaars zijn producenten uit het schiereiland Istrië, terwijl de anderen afkomstig zijn van de Adriatische eilanden Krk en Brač en het schiereiland Pelješac in Zuid-Dalmatië.
Om de toenemende internationale vraag bij te houden, zijn commerciële producenten in grotere olijfolieproducerende landen overgestapt op mechanische oogstmethoden, en veel mengoliën die uit andere landen zijn gekocht en hun olie als zelfgemaakt bestempelen. Daarentegen zijn de meeste Kroatische olijfolieproducenten kleine familiebedrijven die hun eigen olijven verbouwen en beperkte hoeveelheden extra vierge olijfolie produceren. De meesten plukken hun olijven met de hand en persen ze dezelfde dag om een hoge kwaliteit te garanderen, en sommige volgen biologische productiemethoden. Deze kleine familieproducenten kunnen niet concurreren op de Europese en internationale markt in termen van kwantiteit, maar ze kunnen zeker EVOO’s van uitstekende kwaliteit maken.
Kroatische olijfolie wordt volledig lokaal geproduceerd en alle productiestadia vinden plaats in de regio waar de olijven worden verbouwd; van planten, plukken, persen en verwerken tot bottelen en verpakken. Extra vierge olijfolie van het Kroatische eiland Cres geniet al sinds 2015 de status van beschermde oorsprongsbenaming (BOB) op EU-niveau, terwijl aanvragen in behandeling zijn voor andere olijfoliën uit de regio’s Istrië en de eilanden Krk, Korčula en Šolta, en ze zullen naar verwachting later dit jaar worden goedgekeurd.
Een van de winnaars op NYIOOC 2016 is Plominka, een zeldzame monovariëtale olijfolie van Utla, geproduceerd op het eiland Krk in de Noord-Adriatische Zee.
Extra vierge olijfolie uit Korcula, Dalmatië
Het eiland Korčula heeft bijna 1.000 olijfboerderijen en tien olijfoliemolens, waarbij de productie van olijfolie een belangrijke lokale economische activiteit is. Olijfolie wordt hier geproduceerd met twee inheemse cultivars: Lastovka en Drobnica, die 80 procent van de totale productie uitmaken, met 20 procent van andere cultivars die in het gebied worden geteeld. Alle productiestadia, inclusief de teelt, de oogst en de verwerking van de olijven, evenals de opslag en botteling van de olijfolie, vinden plaats op het eiland.
Om deze reden komt olijfolie uit Korčula in aanmerking voor de BOB-status, de hoogste erkenning van een kwaliteitsproduct van de drie bestaande EU-regelingen – de twee andere zijn BGA (beschermde geografische aanduiding) en GTS (gegarandeerde traditionele specialiteit). Het schema beschermt productnamen tegen misbruik en helpt consumenten de authenticiteit van een product te bepalen.
Vela Luka ligt in het westelijke deel van het eiland Korcula en staat bekend om zijn traditionele productie van olijfolie, vijgen en kwaliteitswijnen. Hier produceren kleine familiebedrijven een extra vierge olijfolie van twee lokale olijvenrassen, Lastovka en Drobnica. De variëteiten staan bekend om hun uitgesproken pikantheid en een intense maar delicate bitterheid. De gemeenschap is vastbesloten om consumenten te informeren over de hoge kwaliteit en zuiverheid van haar producten, zodat ze de voortreffelijkheid van een lokale, smaakvolle extra vergine olijfolie kunnen waarderen, geproduceerd met respect voor de lokale omgeving.
Op het centrale plein Plokata, vlak bij de oude binnenstad van Korčula, biedt de olijfoliewinkel ‘Uje’ een selectie van lokale olijfolie in verschillende pakketten. Deze winkel is een ideale plek om kennis te maken met Korcula’s groeiende reputatie voor olijfolie van topkwaliteit en om een cadeau of souvenir te kopen van je bezoek aan Korcula. Een deel van de olie die in deze winkel wordt verkocht, is gemaakt van de beroemde polyfenolrijke Lastovka-olijven die uniek zijn voor Korčula. Probeer ook eens unieke olijfolie die is gemaakt van olijven die op de traditionele manier zijn geconserveerd (gedrenkt in zeewater) in plaats van rechtstreeks naar de persen te worden gestuurd en die een zeer individuele smaak heeft.