Beleggen op de beurs kan een leuke en lucratieve hobby zijn. Maar het kan ook een bron van stress en frustratie zijn. Je moet namelijk niet alleen slim omgaan met je geld, maar ook met je gevoelens. Hoe kun je ervoor zorgen dat je geen domme fouten maakt die je geld kosten? Hoe kun je rationeel blijven in een irrationele markt? In dit artikel geef ik je zeven tips om je emoties te beheren en psychologische valkuilen te vermijden bij het beleggen op de beurs.
Wat is het belang van emoties en psychologie bij beleggen?
Beleggen is niet alleen een kwestie van cijfers, grafieken en analyses. Het is ook een kwestie van emoties, psychologie en gedrag. Als belegger word je namelijk voortdurend blootgesteld aan allerlei prikkels, invloeden en verleidingen die je emoties kunnen opwekken of versterken. Denk bijvoorbeeld aan:
- De schommelingen van de koersen, die angst of hebzucht kunnen oproepen.
- De meningen van andere beleggers, experts of media, die sociale druk of kuddegedrag kunnen veroorzaken.
- De resultaten van je eigen beleggingen, die hoop of spijt kunnen teweegbrengen.
- De overtuigingen of vooroordelen die je hebt over de markt, de economie of jezelf, die je oordeel kunnen vertroebelen.
Deze emoties zijn niet per se slecht of verkeerd. Ze zijn menselijk en natuurlijk. Ze kunnen zelfs nuttig of motiverend zijn. Maar ze kunnen ook gevaarlijk of schadelijk zijn. Ze kunnen namelijk je rationele denken en handelen ondermijnen. Ze kunnen ervoor zorgen dat je:
- Impulsief of willekeurig gaat kopen of verkopen, zonder een duidelijk plan of doel.
- Te veel risico neemt of te lang vasthoudt aan een verliezende positie, uit hebzucht of hoop.
- Te snel winst neemt of te vroeg uitstapt, uit angst of spijt.
- De markt achterna loopt of in bubbels terechtkomt, door kuddegedrag of sociale druk.
- Kansen mist of risico’s onderschat, door overmoed of zelfoverschatting.
- Fouten herhaalt of niet leert, door starheid of zelfbedrog.
Dit zijn allemaal voorbeelden van psychologische valkuilen die je geld kunnen kosten als belegger. Het is daarom belangrijk dat je je bewust bent van deze valkuilen en dat je ze probeert te vermijden. Hoe doe je dat? Dat lees je in de volgende tips.
Tip 1: Bepaal je doel en strategie
De eerste tip om je emoties te beheren en psychologische valkuilen te vermijden bij het beleggen op de beurs, is dat je een duidelijk doel en een passende strategie bepaalt. Dit betekent dat je vooraf nadenkt over wat je wilt bereiken met je beleggingen, hoeveel risico je bereid bent te nemen, hoe lang je je geld wilt vastzetten en welke instrumenten en methoden je wilt gebruiken. Door deze vragen te beantwoorden, kun je een plan maken dat past bij jouw situatie en voorkeuren.
Een goed plan helpt je om:
- Een richting en een focus te hebben voor je beleggingen.
- Een balans te vinden tussen rendement en risico.
- Een diversificatie aan te brengen in je portefeuille.
- Een discipline en een consistentie te ontwikkelen in je handelen.
Een goed plan helpt je ook om niet in de verleiding te komen om impulsief of willekeurig te gaan handelen. Je laat je dan niet afleiden door de dagelijkse schommelingen van de koersen, de meningen van anderen of de media. Je blijft trouw aan je doel en strategie, en evalueert ze regelmatig op basis van objectieve criteria.
Tip 2: Houd je aan je beleggers-plan
De tweede tip om je emoties te beheren en psychologische valkuilen te vermijden bij het beleggen op de beurs, is dat je je aan je plan houdt. Dit betekent dat je je plan niet zomaar verandert of loslaat, tenzij er sprake is van veranderde omstandigheden of nieuwe inzichten. Je laat je dan niet leiden door je emoties, zoals angst, hebzucht, hoop of spijt.
Een manier om je aan je plan te houden, is door gebruik te maken van technieken zoals:
- Stop-loss orders: dit zijn orders die automatisch je positie sluiten als de koers een bepaald niveau bereikt. Zo kun je je verlies beperken en voorkomen dat je te lang vasthoudt aan een verliezende positie.
- Take-profit orders: dit zijn orders die automatisch je positie sluiten als de koers een bepaald niveau bereikt. Zo kun je je winst veiligstellen en voorkomen dat je te snel winst neemt of te vroeg uitstapt.
- Pauzes: dit zijn momenten waarop je even afstand neemt van de markt en je emoties. Zo kun je tot rust komen, je hoofd leegmaken en objectief naar de situatie kijken.
Deze technieken helpen je om je emoties in toom te houden en rationeel te blijven handelen.
Tip 3: Wees realistisch en bescheiden
De derde tip om je emoties te beheren en psychologische valkuilen te vermijden bij het beleggen op de beurs, is dat je realistisch en bescheiden bent over wat je kunt en wat je hebt bereikt. Dit betekent dat je niet te optimistisch of te zelfverzekerd bent over je eigen vaardigheden en resultaten. Je overschat dan niet je kennis, je invloed op de markt of je geluk. Je erkent ook je fouten, leert van je ervaringen en vergelijkt jezelf niet met anderen.
Realisme en bescheidenheid helpen je om:
- Een objectief beeld te hebben van de markt, de economie en jezelf.
- Een balans te vinden tussen vertrouwen en voorzichtigheid.
- Een openheid en een leergierigheid te tonen voor nieuwe informatie of feedback.
- Een respect en een waardering te hebben voor andere beleggers of experts.
Realisme en bescheidenheid helpen je ook om niet in de valkuil van overmoed, roekeloosheid of arrogantie te vallen. Je neemt dan niet te veel risico, volgt niet blindelings je eigen mening of denkt niet dat je beter bent dan anderen.
Tip 4: Beheers je emoties bij beleggen
De vierde tip om je emoties te beheren en psychologische valkuilen te vermijden bij het beleggen op de beurs, is dat je je emoties beheerst. Dit betekent dat je niet toegeeft aan of onderdrukt, maar herkent, accepteert en relativerend. Je laat dan niet toe dat ze een negatieve invloed hebben op je rationele oordeel en gedrag.
Een manier om je emoties te beheersen, is door gebruik te maken van technieken zoals:
- Emotieregulatie: dit is het proces waarbij je bewust omgaat met je emoties. Je probeert dan niet om ze te veranderen of weg te maken, maar om ze te begrijpen en er constructief mee om te gaan.
- Mindfulness: dit is het vermogen om aandachtig en zonder oordeel aanwezig te zijn in het hier en nu. Je richt dan niet op het verleden of de toekomst, maar op het huidige moment. Je observeert dan wat er gebeurt in de markt, in je lichaam en in je geest, zonder erop te reageren.
- Cognitieve herstructurering: dit is het proces waarbij je negatieve of irrationele gedachten vervangt door positieve of rationele gedachten. Je daagt dan de gedachten uit die gepaard gaan met je emoties, zoals “Ik moet nu kopen/verkopen”, “Ik kan dit niet”, “Ik heb gefaald” of “Ik ben dom”. Je vervangt ze dan door gedachten die meer in lijn zijn met de realiteit, zoals “Ik heb een plan/doel/strategie”, “Ik kan leren/verbeteren”, “Ik heb een kans/gelukt” of “Ik ben slim”.
Deze technieken helpen je om je emoties te beheersen en positief te blijven handelen.
Tip 5: Vermijd kuddegedrag bij beleggen
De vijfde tip om je emoties te beheren en psychologische valkuilen te vermijden bij het beleggen op de beurs, is dat je kuddegedrag vermijdt. Dit betekent dat je niet zomaar anderen nadoet of volgt, vooral als er sprake is van onzekerheid of sociale druk. Je laat je dan niet meeslepen door de massa, maar denkt zelfstandig, kritisch en contrair.
Kuddegedrag is een natuurlijke en instinctieve reactie van mensen om zich aan te passen aan of te conformeren aan de groep. Het kan soms voordelig of veilig zijn om dit te doen, bijvoorbeeld als de groep meer informatie of ervaring heeft dan jij. Maar het kan ook nadelig of riskant zijn om dit te doen, bijvoorbeeld als de groep irrationeel, emotioneel of verkeerd is. Kuddegedrag kan ertoe leiden dat je:
- De markt achterna loopt, door te kopen als de koersen stijgen en te verkopen als de koersen dalen. Zo mis je de trends, betaal je te veel of ontvang je te weinig.
- In bubbels terechtkomt, door te investeren in populaire of gehypete sectoren of bedrijven. Zo loop je het risico om te veel te betalen, te weinig rendement te krijgen of veel geld te verliezen als de bubbel barst.
- Je eigen plan of strategie verwaarloost, door af te wijken van je doel, risico of instrumenten. Zo verlies je je focus, balans of diversificatie.
Een manier om kuddegedrag te vermijden, is door gebruik te maken van technieken zoals:
- Onafhankelijk onderzoek: dit is het proces waarbij je zelf informatie verzamelt, analyseert en interpreteert over de markt, de economie of de bedrijven waarin je wilt beleggen. Je baseert je dan niet alleen op de meningen van anderen, maar op feiten en cijfers.
- Contrair beleggen: dit is het principe waarbij je tegen de stroom in gaat en anders handelt dan de meerderheid. Je koopt dan als de koersen dalen en verkoopt als de koersen stijgen. Zo profiteer je van de onder- of overwaardering van de markt.
- Sociale bewijskracht: dit is het fenomeen waarbij je meer geneigd bent om iets te doen als je ziet dat anderen het ook doen. Je kunt dit in je voordeel gebruiken door bewust op zoek te gaan naar mensen die succesvol zijn in het beleggen op de beurs en die een vergelijkbaar plan of strategie hebben als jij. Je kunt dan hun voorbeeld volgen of hun advies vragen.
Deze technieken helpen je om kuddegedrag te vermijden en onafhankelijk en contrair te handelen.
Tip 6: Wees flexibel en open-minded bij beleggen
De zesde tip om je emoties te beheren en psychologische valkuilen te vermijden bij het beleggen op de beurs, is dat je flexibel en open-minded bent over wat er gebeurt in de markt, de economie en jezelf. Dit betekent dat je niet vasthoudt aan je eigen overtuigingen of vooroordelen, maar dat je bereid bent om ze aan te passen of te veranderen als er nieuwe informatie of inzichten beschikbaar komen. Je laat je dan niet leiden door je eigen mening, maar door de realiteit.
Flexibiliteit en open-mindedheid helpen je om:
- Een breed en diep inzicht te hebben in de markt, de economie en jezelf.
- Een aanpassingsvermogen en een veerkracht te ontwikkelen in veranderende situaties.
- Een leervermogen en een groeimindset te tonen in nieuwe uitdagingen.
- Een creativiteit en een innovatie te stimuleren in nieuwe kansen.
Flexibiliteit en open-mindedheid helpen je ook om niet in de valkuil van starheid, zelfbedrog of tunnelvisie te vallen. Je houdt dan niet vast aan je eigen mening, negeert niet de mening van anderen of mist niet de signalen van de markt.
Een manier om flexibel en open-minded te zijn, is door gebruik te maken van technieken zoals:
- Scenario-analyse: dit is het proces waarbij je verschillende mogelijke toekomsten bedenkt en onderzoekt voor de markt, de economie of de bedrijven waarin je wilt beleggen. Je houdt dan rekening met verschillende factoren, variabelen en onzekerheden die de uitkomst kunnen beïnvloeden. Je bereidt je dan voor op verschillende situaties en past je plan of strategie aan indien nodig.
- Feedback: dit is het proces waarbij je informatie ontvangt over je eigen prestaties, gedrag of resultaten als belegger. Je vraagt dan actief om feedback van anderen, zoals andere beleggers, experts of coaches. Je staat dan open voor kritiek, complimenten of suggesties. Je gebruikt dan de feedback om jezelf te verbeteren of te bevestigen.
- Experimenten: dit is het proces waarbij je nieuwe dingen probeert of test als belegger. Je durft dan te experimenteren met nieuwe instrumenten, methoden of ideeën. Je leert dan van je successen of mislukkingen. Je ontdekt dan nieuwe mogelijkheden of oplossingen.
Deze technieken helpen je om flexibel en open-minded te zijn en te leren en te groeien als belegger.
Tip 7: Zorg voor jezelf
De zevende en laatste tip om je emoties te beheren en psychologische valkuilen te vermijden bij het beleggen op de beurs, is dat je goed voor jezelf zorgt. Dit betekent dat je niet alleen aandacht besteedt aan je financiële welzijn, maar ook aan je fysieke, mentale en emotionele welzijn. Je zorgt dan voor voldoende slaap, beweging, ontspanning en plezier. Je houdt dan je lichaam en geest in balans en kunt beter omgaan met de uitdagingen van het beleggen op de beurs.
Goed voor jezelf zorgen helpt je om:
- Een energie en een vitaliteit te hebben voor je beleggingen.
- Een concentratie en een focus te behouden op de markt.
- Een stemming en een motivatie te verbeteren voor je handelen.
- Een stress en een spanning te verminderen of te voorkomen.
Goed voor jezelf zorgen helpt je ook om niet in de valkuil van burn-out, depressie of verslaving te vallen. Je raakt dan niet overbelast, ontmoedigd of afhankelijk van het beleggen op de beurs.
Een manier om goed voor jezelf te zorgen, is door gebruik te maken van technieken zoals:
- Slaaphygiëne: dit zijn gewoontes die je helpen om beter te slapen. Je zorgt dan voor een regelmatig slaapritme, een comfortabel bed, een donkere en stille kamer, een ontspannen avondroutine en een vermijding van cafeïne, alcohol of schermen voor het slapengaan.
- Lichaamsbeweging: dit is elke vorm van fysieke activiteit die je doet om fit en gezond te blijven. Je beweegt dan regelmatig, matig en gevarieerd. Je kiest dan een activiteit die je leuk vindt, zoals wandelen, fietsen, zwemmen of sporten.
- Ontspanning: dit zijn activiteiten die je doet om tot rust te komen en te genieten. Je neemt dan regelmatig pauzes van de markt en je beleggingen. Je doet dan iets wat je ontspant, zoals lezen, muziek luisteren, mediteren of ademhalen.
- Plezier: dit zijn activiteiten die je doet om plezier te hebben en te lachen. Je maakt dan tijd voor je hobby’s, interesses of passies. Je doet dan iets wat je leuk vindt, zoals koken, schilderen, tuinieren of fotograferen.
Deze technieken helpen je om goed voor jezelf te zorgen en gelukkig en gezond te blijven.
Al bij al over emoties en beleggen
Beleggen op de beurs is een interessante en uitdagende bezigheid die veel voldoening en winst kan opleveren. Maar het is ook een bezigheid die veel discipline, zelfkennis en zelfbeheersing vereist. Je moet niet alleen de markt begrijpen, maar ook jezelf. Door je emoties te beheren en psychologische valkuilen te vermijden, kun je betere beslissingen nemen en betere resultaten behalen. Ik hoop dat dit artikel je daarbij heeft geholpen. Veel succes met beleggen op de beurs!